DEd, BEd Vacancies 2024

 

मित्रांनो, आपण जर नोकरीच्या शोधात असर तर एक नवीन महत्वाची बातमी!  DEd  व BEd पात्रताधारक उमेदवारांची स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या शाळांमध्ये कंत्राटी तत्त्वावर भरती करण्यात येणार आहे. दहापेक्षा कमी पटसंख्येच्या शाळांत या नियुक्त्या होतील. यासाठी जिल्हा परिषदेच्या प्राथमिक शिक्षण विभागाने १० डिसेंबरपर्यंत अर्ज मागविले आहेत. खुल्या वर्गासाठी १८ ते ३८ वर्षे वयोगटांतील उमेदवार पात्र आहेत. मागासवर्गीयांमध्ये वयोमर्यादा ४३ वर्षांपर्यंत पात्र असेल. ज्या शाळेत नियुक्ती होणार असेल, तेथील स्थानिक उमेदवारांना प्राधान्य राहील. या संदर्भातील पुढील सर्व अपडेट्स वेळेवर मिळण्यासाठी महाभरतीची अधिकृत मोबाईल अँप येथे क्लिक करून लगेच आपल्या मोबाईल मध्ये डाउनलोड करा.

 

त्यानंतर, तालुका व जिल्हा या अनुक्रमाने प्राधान्य दिले जाणार आहे. ही नियुक्ती एका शैक्षणिक वर्षासाठी असेल. तिला मुदतवाढीचा निर्णय शासकीय स्तरावर होईल. नियुक्त उमेदवारांना प्रतिमहिना १५ हजार रुपये मानधन मिळेल. या पदावर कायम शिक्षकाची नियुक्ती झाल्यास कंत्राटी उमेदवाराची सेवा समाप्त होणार आहे, असेही शासनाने स्पष्ट केले आहे. प्राथमिक शिक्षणाधिकारी मोहन गायकवाड यांनी ही माहिती दिली.

 

---

 

सिंधुदुर्ग जिल्हा हा डोंगरी विभागात येत असल्याने येथील बेरोजगार डी.एड. उमेदवारांना डोंगरी विभागाचा निकष लावून भरती प्रक्रिया राबवून नोकरीत सामावून घ्यावे. यासाठी खासदार नारायण राणे व शिक्षणमंत्री दीपक केसरकर यांनी कौशल्यपणाला लावावे, अशी मागणी जिल्हा परिषदेचे माजी शिक्षण व आरोग्य सभापती मंगेश तळवणेकर यांनी केली आहे.

श्री. तळवणेकर यांनीबाबत खासदार राणे व शिक्षणमंत्री केसरकर यांना निवेदन दिले आहे. त्यात असे म्हटले की, अलीकडे झालेल्या शिक्षण भरतीत सिंधुदुर्गातील २०५ उमेदवारांची नियुक्ती करण्यात आली. उर्वरित भरती प्रक्रिया राबविण्यात येणार असली तरी अद्यापही ४०० पेक्षा जास्त बेरोजगार डी.एड धारक नोकरीच्या प्रतीक्षेत आहेत. नारायण राणे यांनी २००२ मध्ये सिंधुदुर्ग जिल्हा हा डोंगरी विभागात असल्याने स्थानिक उमेदवारांना जिल्हा निवड मंडळामार्फत भरती करून संधी दिली होती. तोच डोंगरी विभागाचा निकष लावून उर्वरित भरती प्रक्रिया करून ४०० हून अधिक डी.एड. धारकांना नोकरीत सामावून घ्यावे. यासाठी खासदार राणे व मंत्री केसरकर यांनी प्रयत्न करावेत. सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात कुठेही मोठी कंपनी नाही किंवा उद्योगधंदे नाहीत, त्यामुळे अनेक जण बेरोजगार आहेत. त्यामध्ये डी.एड. धारकांचाही समावेश आहे. त्यामुळे डी.एड. धारकांना न्याय मिळण्यासाठी प्रयत्न करावा.

 

---

 

एकीकडे शिक्षक भरती अनेक वर्षांनंतर सुरू झाली, तर दुसरीकडे अनेक शिक्षक निवृत्तीच्या उंबरठ्यावर आले आहेत. त्यामुळे शिक्षकी पेशात नोकरीच्या संधी आणखी वाढणार आहेत. अशातच सोमवारपासून डी.एड.ची प्रवेश प्रक्रिया सुरू झाली असून, यंदा महाराष्ट्रातील ५६९ अध्यापक विद्यालयात ३० हजार ८०७ विद्यार्थ्यांना प्रवेश दिला जाणार आहे. राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषदेच्या वतीने डी.एड. अभ्यासक्रमासाठी ३ जूनपासून ऑनलाइन प्रवेश अर्ज मागविण्यात आले आहेत. बारावी उत्तीर्ण असलेल्या विद्यार्थ्यांना शिक्षक व्हायची इच्छा असल्यास यंदा भरपूर संधी आहे. बारावीत किमान ४९.५ टक्के गुण असणारे विद्यार्थी डी.एड. साठी प्रवेशपात्र आहेत. गेल्या काही वर्षांपासून डी.एड. अभ्यासक्रमासाठी अत्यल्प प्रवेश अर्ज येत आहेत. परंतु, आत शिक्षक भरती प्रक्रिया सुरू झाल्यामुळे यंदा अर्जाची संख्या वाढण्याची शक्यत वर्तविली जात आहे. 

 

 

DEd, DTEd Shikshak Bharti Updates : राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषदेच्या संकेतस्थळावर डी.एल.एड. प्रथम वर्ष (डी.एड्.) प्रवेशाचे वेळापत्रक प्रसिद्ध करण्यात आले आहे. विद्यार्थी सोमवारपासून डी. एड्. अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी ऑनलाइन पद्धतीने अर्ज करू शकतात. शासकीय व व्यावसायिक कोट्यासाठी स्वतंत्र वेळापत्रक प्रसिद्ध करण्यात आले असून, एसईआरटीच्या संकेतस्थळावर सविस्तर वेळापत्रकासह प्रवेशाची नियमावली उपलब्ध आहे. विद्यार्थ्यांनी दिलेल्या वेळापत्रकानुसार डी.एड्. अभ्यासक्रमास प्रवेश घ्यावा, असे आवाहन राज्यस्तरीय डी.एल. एड्. प्रवेश निवड, निर्णय व प्रवेश संनियंत्रण समितीचे अध्यक्ष राहुल रेखाराव यांनी केले आहे. … 

इयत्ता बारावीचा निकाल जाहीर झाला असून, गुणपत्रिका मिळाल्यानंतर विद्यार्थी विविध अभ्यासक्रमांची प्रवेशप्रक्रिया सुरू होणार आहे. काही विद्यार्थी बारावीनंतर डी. एड. अभ्यासक्रमास प्रवेश घेतात. अशा विद्यार्थ्यांना ३ जून ते १८ जून या कालावधीत डी. एड्. अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी अर्ज करता येणार आहे. डाएट स्तरावर पूर्ण भरलेल्या अर्जाची ऑनलाइन पडताळणी ३ ते १९ जून या कालावधीत केली जाणार असून, २६ जून रोजी गुणवत्ता यादी संकेतस्थळावर प्रसिद्ध करण्यात येणार आहे. प्रवेशाबाबतची सर्व माहिती या संकेतस्थळावर प्रसिद्ध करण्यात आली आहे.

डी.एड्. प्रवेशाची पहिल्या फेरीची यादी २७ जून रोजी प्रसिद्ध करण्यात येणार असून, या फेरीतील पात्र विद्यार्थ्यांना २७ जून ते १ जुलै या कालावधीत प्रवेश घ्यावा लागणार आहे. दुसऱ्या फेरीसाठी २ जुलै विद्यार्थ्यांना महाविद्यालयांचे विकल्प भरता येणार असून, पूर्वी भरलेले विकल्प बदलता येणार आहेत. ४ जुलै रोजी प्रवेशाची दुसरी यादी प्रसिद्ध करण्यात येणार आहे. दुसऱ्या फेरीतून प्रवेश मिळालेल्या विद्यार्थ्यांना येत्या ४ ते ८ जुलै या कालावधीत प्रवेश घेता येतील. प्रवेशाची तिसरी फेरी ११ जुलै रोजी सुरू होईल.
तर १५ जुलैपासून प्रथम वर्षाचे प्रवेश सुरू होतील.

---

DEd, DTEd Shikshak Bharti Updates -इयत्ता बारावीच्या निकालानंतर आता ‘डीएड’ प्रवेशाला दोन दिवसात सुरवात होणार आहे. राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषदेच्या माध्यमातून (एससीईआरटी) ‘डीएड’ची प्रवेश प्रक्रिया राबविली जाते. त्यांच्या संकेतस्थळावरून इच्छुकांना अर्ज करता येणार आहेत.

७५- ८० टक्के गुण असूनही एकेकाळी ‘डीएड’ला प्रवेश मिळत नव्हता. आता मात्र खुल्या प्रवर्गातील ४९.५० टक्के तर इतर प्रवर्गातील ४४.५० टक्के गुण घेतलेल्यानाही डीटीएड करता येत असल्याची वस्तुस्थिती आहे. तरीदेखील, ४५ ते ६० टक्के प्रवेश रिक्तच राहतात हे विशेष. बीएएमएस, बीएचएमएस या कोर्सला प्रवेश नको, पण मला ‘डीटीएड’ करून शिक्षकच व्हायचे आहे ही मानसिकता आता राहिलेली नाही. ७५ ते ८० टक्के गुण असूनही एकेकाळी प्रवेश मिळत नव्हता. आता मात्र खुल्या प्रवर्गातील ४९.५० टक्के तर इतर प्रवर्गातील ४४.५० टक्के गुण घेतलेल्या विद्यार्थ्यांनाही डीटीएड करता येत असल्याची वस्तुस्थिती आहे. तरीदेखील, ४५ ते ६० टक्के प्रवेश रिक्तच राहतात हे विशेष. सोलापूर जिल्ह्यात कधीकाळी ६०हून अधिक ‘डीटीएड’ महाविद्यालये होती, पण आता राहिली अवघी २९च महाविद्यालये अशी स्थिती आहे. २००५-०६ ते २००८-०९ पर्यंत ‘डीटीएड’ला खूप महत्त्व होते. विज्ञान, वाणिज्य या शाखांमध्ये ८० टक्क्यांहून अधिक गुण घेतलेले विद्यार्थ्यांची देखील ‘डीटीएड’लाच पसंती होती. मात्र, आता कला शाखेत ६५ ते ७० टक्के गुण घेतलेला विद्यार्थी पण डीटीएड नको म्हणत आहे. त्याचे कारण म्हणजे वेळेवर न होणारी शिक्षक भरती असल्याचे सांगितले जाते.

२०१० नंतर सात वर्षांनी म्हणजेच २०१७ आणि त्यानंतर २०२३-२४ मध्ये शिक्षक भरती झाली. डीटीएड करून टीईटी उत्तीर्ण झालेले लाखो तरुण स्वत:चा व्यवसाय किंवा मजुरी करीत असल्याची वस्तुस्थिती आहे. त्यात पुन्हा विद्यार्थी कमी झाल्याने अतिरिक्त होण्याची भीती आहे. या पार्श्वभूमीवर आता विद्यार्थ्यांची पसंती अभियांत्रिकी, फार्मसी, सीए अशा कोर्सला सर्वाधिक असल्याने डीटीएड महाविद्यालये ओस पडली आहेत. मात्र, नवीन शैक्षणिक धोरण लागू झाल्यानंतर डीटीएड व बीएड या कोर्सला चांगले दिवस येतील असा तज्ज्ञांना विश्वास आहे.

शाळांमधील रिक्त शिक्षकांची भरती शासनाच्या माध्यमातून पवित्र पोर्टलद्वारे नियमितपणे सुरू आहे. त्यामुळे ‘डीटीएड’ कोर्स पूर्ण केलेल्या विद्यार्थ्यांना करिअर घडविण्याची संधी निर्माण होऊ शकते. आता इयत्ता बारावीच्या बोर्ड परीक्षांचे निकाल जाहीर झाल्यावर ‘डीटीएड’ची ऑनलाइन प्रवेश प्रक्रिया सुरू होईल. इच्छुकांना https://www.mscert.org.in या संकेतस्थळावर अर्ज करता येतील.

सोलापूर जिल्ह्यात ‘डीएड’ची अनुदानित सहा तर खासगी २२ महाविद्यालये आहेत. शिक्षक होण्यासाठी इच्छुक असणाऱ्या विद्यार्थ्यांना त्याठिकाणी प्रवेश घेता येणार आहे. अनुदानित महाविद्यालयाचे वार्षिक शैक्षणिक शुल्क तीन हजार रुपये तर खासगी महाविद्यालयांचे वार्षिक शुल्क १२ ते २० हजारांपर्यंत आहे. अर्ज करताना विद्यार्थ्यांना महाविद्यालयांचा प्राधान्यक्रम निवडावा लागणार आहे. अर्ज करण्याची मुदत संपल्यानंतर कागदपत्रांची पडताळणी होईल आणि त्यानंतर टक्केवारीनुसार विद्यार्थ्यांना थेट महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश मिळणार आहेत. त्यासाठी पहिल्या फेरीत विद्यार्थ्याला कोणते महाविद्यालय मिळाले, त्याचा मेसेज ‘ई-मेल’द्वारे पाठविला जाणार आहे. त्यानुसार विद्यार्थ्यांनी पाहिजे त्या महाविद्यालयात प्रवेश घेणे अपेक्षित आहे. ‘अर्ज केला की प्रवेश’ अशी सद्य:स्थिती इयत्ता बारावी उत्तीर्ण झालेल्या विद्यार्थ्यांना शिक्षक होण्याचा पर्याय उपलब्ध आहे. खुल्या प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांसाठी ४९.५० टक्के गुणांची अट आहे. तर मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांसाठी ४४.५० टक्के गुणांची मर्यादा आहे. ‘डीएड’साठी मागील काही वर्षांपासून विद्यार्थी मिळत नाहीत, हजारो प्रवेश शिल्लक राहत असल्याने अनेक महाविद्यालयांना टाळे लावावे लागले आहे. पण, आता दरवर्षी शिक्षक भरती होत असल्याने यंदा ‘डीएड’साठी क्षमतेच्या प्रमाणात प्रवेश मिळतील, असा विश्वास अधिकाऱ्यांनी व्यक्त केला आहे.

---

नोकरीच्या शोधात असणाऱ्यांसाठी मोठी संधी आहे. विशेष म्हणजे डी.एड आणि बी.एड पास असणाऱ्यांसाठी ही मोठी संधी आहे. शिक्षकांची बंपर भरती सुरु आहे. या भरती प्रक्रियेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया सुरू झालीये. या भरती प्रक्रियेसाठी आपल्याला ऑफलाइन पद्धतीने अर्ज ही करावी लागणार आहेत. पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेकडून ही भरती प्रक्रिया राबवली जातंय. आपल्याला या भरती प्रक्रियेची अधिसूचना ही वाचण्यास मिळेल. ही भरती प्रक्रिया तब्बल 327 पदांसाठी पार पडत आहे. 327 शिक्षकांची पदे ही भरली जाणार आहेत. मराठी हिंदी आणि उर्दू माध्यमाच्या शिक्षकांची पदे ही भरली जातील. सहायक शिक्षक पदासाठी उमेदवार हा डी.एड पास असायला हवा. पदवीधर शिक्षक पदासाठी एच.एस.सी.- डी.एड, बी.एस.सी- बी.एड उमेदवाराचे झालेले असावे.

पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेकडून राबवल्या जाणाऱ्या या भरती प्रक्रियेसाठी अर्ज करण्याची शेवटची तारीख ही 16 एप्रिल 2024 आहे. पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेत जाऊन तुम्हाला या भरतीसाठी अर्ज करावी लागणार आहेत. या भरती प्रक्रियेबद्दलची सविस्तर माहिती ही आपल्याला अधिसूचनेमध्ये मिळेल. डी.एड असणाऱ्यांसाठी खरोखरच ही मोठी संधी म्हणावी लागेल. लगेचच करा अर्ज ही मोठी संधी आहे.

 

जाहिरात बघा

---

DEd, DTEd Shikshak Bharti Updates – बारावीच्या निकालानंतर आता डीएड प्रवेशाला सुरवात झाली आहे. राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषदेच्या माध्यमातून (एससीईआरटी) ही प्रवेश प्रक्रिया राबविली जाते. ‘SCERT’च्या संकेतस्थळावरून अर्ज करण्याची संधी देण्यात आली आहे. जिल्ह्यात ‘डीएड’ची ३४ महाविद्यालये आहेत. त्यात शासकीय ३, अनुदानित १ व खासगी विनाअनुदानित २८ महाविद्यालये आहेत. शिक्षक होण्यासाठी इच्छुक असणाऱ्या विद्यार्थ्यांना त्याठिकाणी प्रवेश घेता येणार आहे.

अनुदानित महाविद्यालयाचे वार्षिक शैक्षणिक शुल्क तीन हजार रुपये तर खासगी महाविद्यालयांचे वार्षिक शुल्क १२ ते २० हजारांपर्यंत आहे. अर्ज करताना विद्यार्थ्यांना महाविद्यालयांचा प्राधान्यक्रम निवडावा लागणार आहे. अर्ज करण्याची मुदत संपल्यानंतर कागदपत्रांची पडताळणी होईल आणि त्यानंतर टक्केवारीनुसार विद्यार्थ्यांना थेट महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश मिळणार आहेत. त्यासाठी पहिल्या फेरीत विद्यार्थ्याला कोणते महाविद्यालय मिळाले, त्याचा मेसेज ‘ई-मेल’द्वारे पाठविला जाणार आहे.

इयत्ता 11, 12 मध्ये इंग्रजी अनिवार्य नाही; महाराष्ट्रात ‘परकीय भाषा’ मानली जाईल, नवीन शिफारशी कोणत्या?

‘डीएड’साठी विद्यार्थ्यांना ‘एससीईआरटी’च्या संकेतस्थळावरून करता येतील अर्ज

खुल्या प्रवर्गासाठी ४९.५० तर मागासवर्गीयांसाठी ४४.५० टक्क्यांची अट

अनुदानित महाविद्यालयांमध्ये प्रतिवर्षी तीन तर खासगीचे शुल्क १२ ते २० हजारांपर्यंत

जिल्ह्यात शासकीय तीन, अनुदानित एक तर विनाअनुदानित २८ अशी ३४ महाविद्यालये

अशी आहे सद्यःस्थिती

खुल्या प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांसाठी ४९.५० टक्के गुणांची अट आहे. तर मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांसाठी ४४.५० टक्के गुणांची मर्यादा आहे. ‘डीएड’साठी मागील काही वर्षांपासून विद्यार्थी मिळत नाहीत, हजारो जागा रिकाम्या राहत असल्याने अनेक महाविद्यालयांना टाळे लावावे लागले आहे. जिल्ह्यातही हीच स्थिती आहे. तथापि, दोन वर्षांपासून शिक्षक भरती होत असल्याने यंदा ‘डीएड’साठी क्षमतेच्या प्रमाणात प्रवेश मिळतील, असा विश्वास अधिकाऱ्यांनी व्यक्त केला आहे.

---

The Maharashtra Private Schools (Conditions of Service) Rules, 1981 for the seniority of teachers in private schools, have been amended in 1981 to include graduate D.Ed teachers in category C. Hence, the D.Ed teachers who have to stay away from promotion despite increasing their educational qualification have got a big relief. More details about Pavitra Portal Shikshak Bharti 2023. 

 

नवीन शैक्षणिक धोरणामुळे राज्यातील सर्वच डी.एड. कॉलेज शैक्षणिक सत्र २०२३-२४ पासून बंद होणार असल्याची चर्चा असली तरी यासंदर्भात कोणतेही शासन आदेश नाही. मात्र, बी.एड.साठी १२ वीनंतर चार वर्षांचा अभ्यासक्रम शासकीय कॉलेजमध्ये सुरू होणार आहे. राज्यातील सर्वच डी.एड. कॉलेज येत्या शैक्षणिक वर्षापासून बंद होणार असल्याची चर्चा विद्यार्थी व पालकांमध्ये आहे; परंतु यासंदर्भात कोणतेही शासन आदेश नाहीत. ‘नवीन शैक्षणिक धोरणात डी.एड. कॉलेज २०२८ पर्यंत चालू राहतील आणि त्यानंतर त्यांचे रूपांतर बी.एड.मध्ये करण्यासाठी संधी दिली जाणार आहे. याचा अर्थ डी.एड. कॉलेज बंद होतील, असा चुकीचा घेतला गेला आहे’, असे पुणे येथील महाराष्ट्र राज्य शैक्षणिक व संशोधन परिषदेच्या उपसंचालक माधुरी सावरकर यांनी यापूर्वीच स्पष्ट केले आहे, अशी माहिती जळगाव जिल्हा डाएटचे प्राचार्य अनिल झोपे यांनी दिली.

 

केसीई शिक्षणशास्त्र व शारीरिक शिक्षणशास्त्र महाविद्यालयाचे प्राचार्य अशोक राणे यांनी जळगाव जिल्ह्यात डी.एड.ची १२ महाविद्यालये आहेत. त्यासाठी इयत्ता १२ वीच्या निकालानंतर नोंदणी होते, अशी माहिती दिली. डी.एड. कॉलेज बंद करण्यासंदर्भात शासनाचे कोणतेही आदेश नाहीत, असेही राणे यांनी सांगितले.

गेल्या काही वर्षांत डी.एड.ला विद्यार्थ्यांचे प्रवेश कमी होण्याची कारणे वेगवेगळी आहेत. आठ ते नऊ वर्षांत नवीन शिक्षकांची भरती झालेली नाही. अतिरिक्त शिक्षकांचे समायोजन लांबत गेले. टीईटी परीक्षा, अभियोग्यता चाचणी यामुळे डी.एड.कडे असलेला कल कमी होत गेला. जळगाव जिल्ह्यात पूर्वी डी.एड.ची ३४ महाविद्यालये होती. नंतर काही बंद झाली, तर काही ठिकाणी विद्यार्थीसंख्या कमी झाली.

बी.एड. चार वर्षांचे

नवीन शैक्षणिक धोरणात बी.एड.च्या अनुषंगाने मोठे बदल सुचविण्यात आले आहेत. त्यानुसार बारावी उत्तीर्णांना बी.एस्सी. बी.एड., बी.ए., बी.एड. आणि बी.कॉम., बी.एड. हा चार वर्षांचा इंटिग्रेटेड कोर्स करता येणार आहे. सुरुवातीला शासकीय कॉलेजमध्ये हे अभ्यासक्रम असतील. खासगी किंवा अनुदानित शिक्षण संस्थांना अजून परवानगी मिळालेली नाही. जळगाव जिल्ह्यात शासकीय कॉलेज नाही. उमविच्या कार्यक्षेत्रात बी.एड.चे २८ कॉलेज असून, १६०० विद्यार्थीसंख्या आहे. दोन वर्षांचे बी.एड. २०३० पर्यंत सुरू राहणार आहे, असेही प्राचार्य अशोक राणे यांनी सांगितले.

बी.एड.साठी आजपासून सीईटी…

जळगाव जिल्ह्यातील रायसोनी कॉलेज, केसीई आयएमआर कॉलेज, गोदावरी इंजिनिअरिंग कॉलेज आणि पाळधी येथील केंद्रांवर बी.एड.साठी सीईटी परीक्षा आयोजित करण्यात आली आहे. दि. २३ ते दि. २५ एप्रिलदरम्यान ही परीक्षा आहे. परीक्षेच्या निकालाची तारीखनंतर जाहीर केली जाणार आहे.

 

---

: :  मागील अपडेट्स : : 

 

नव्या शैक्षणिक धोरणानुसार राज्यात आता शिक्षक प्रशिक्षणाचे टप्पे बदलणार आहेत. त्यानुसार वर्षानुवर्षे शिक्षक घडविणारा डीएडचा अभ्यासक्रम बंद होणार आहे. त्याऐवजी आता शिक्षक होण्यासाठी चार वर्षांचा बीएड कोर्स करावा लागेल. बारावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर डीएडचा कोर्स करून अनेकजण प्राथमिक शाळेत शिक्षक म्हणून रुजू झाले. आता राज्यातील डीएड कॉलेज बंद होणार आहेत. बारावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर चार वर्षाचा हा बीएड इंटिग्रेटेड कोर्स करता येणार आहे. तीन वर्षाची बॅचलर डिग्री पूर्ण झालेल्या विद्यार्थ्याला दोन वर्षांचा बीएड इंटिग्रेटेड कोर्स करता येईल; तर चार वर्षांची डिग्री  पूर्ण झालेल्या किंवा पदव्युत्तर (मास्टर) अभ्यासक्रम पूर्ण केलेल्या विद्यार्थ्याला एक वर्षाचा बीएड इंटिग्रेटेड कोर्स शिक्षक होण्यासाठी करता येणार आहे. केंद्र सरकारने काही महिन्यांपूर्वीच नव्या शैक्षणिक धोरणात बदल केल्यानंतर राज्यात त्याची अंमलबजावणी होणार आहे. भविष्यात बदलणार्‍या शैक्षणिक गरजा लक्षात घेऊ न अध्यापन शास्त्रातील नव्या तंत्रज्ञानाचा, त्यासोबतच नव्या गोष्टींचा या इंटिग्रेटेड कोर्समध्ये समावेश केलेला आहे, त्यासोबतच या अभ्यासक्रमामध्ये व्यवहारिक प्रशिक्षण सुद्धा देण्यात येणार आहे.

 

याआधी बारावी झाल्यानंतर डीएडचा कोर्स आणि नंतर नोकरी असा कल होता. मोठ्या प्रमाणात विद्यार्थी या कोर्सकडे वळू लागल्यानंतर राज्यात डीएड महाविद्यालये सुरू झाली. यामध्ये खासगी, विनाअनुदान तत्वावरील महाविद्यालयांचा समावेश होता. मात्र टीईटी परीक्षा, शिक्षक भरती रखडणे आदी कारणांमुळे डीएडच्या अभ्यासक्रमाला असलेली मागणी कमी होऊ न अनेक महाविद्यालये बंद पडली.

 

---

सध्याच्या प्रचलित शैक्षणिक पद्धतीत झेडपी शाळांवरील (प्राथमिक) शिक्षक होण्यासाठी बारावीनंतर दोन वर्षाचे डीएड (DEd) करावे लागते. तर माध्यमिक-उच्च माध्यमिक शाळांवरील शिक्षकांसाठी ‘बीएड’ (BEd) बंधनकारक आहे. मात्र, नवीन राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणानुसार शिक्षक होण्यासाठी आता बारावीनंतर चार वर्षांच्या पदवी अभ्यासक्रमात शिक्षणशास्त्र विषय घेऊन विद्यार्थ्यांना ‘बीएड’च करावे लागणार आहे. त्यात स्पेशलायझेशन असणार आहे. शिक्षक भरतीची तयारी करणऱ्या उमेदवारांसाठी महत्वाची अपडेट समोर येत आहे. नव्या शैक्षणिक धोरणानुसार हे बदल करण्यात येत आहेत. त्यानुसार शिक्षक होण्यासाठी आता चार वर्षाचा इंटिग्रेटेड BEd डिग्री कोर्स असणार आहे. या नव्या बदलांसोबत आधीपासून सुरु असलेल्या D. Ed. अभ्यासक्रम बंद होण्याची शक्यता वर्तविली जात आहे.

केंद्र सरकारचे नवीन राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण राबविण्यास राज्य शासनाने मान्यता दिली आहे. त्यानुसार राज्यातील सर्व अकृषिक विद्यापीठांमध्ये जून २०२३-२४ नवीन राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणाची अंमलबजावणी होणार आहे. चार वर्षांचा पदवी अभ्यासक्रम पूर्ण करताना शेवटच्या सेमिस्टरवेळी विद्यार्थ्यांना ज्या क्षेत्रात आवड आहे, त्यास त्यासंबंधीची सहा महिने ॲप्रेटायशेन, इंटरशिप करावी लागेल. त्यानंतर तो नोकरी किंवा व्यवसायात उतरू शकतो. सध्या सर्वच अकृषिक विद्यापीठांनी कोर्स स्टक्चर तयार केले आहे.

ॲकॅडमिक कौन्सिलने देखील त्यास मान्यता दिली असून प्राध्यापकांचे प्रशिक्षणही पूर्ण झाले आहे. पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर सोलापूर विद्यापीठाची ५ एप्रिलला बैठक होणार असून त्यात नवीन शैक्षणिक धोरणावर शिक्कामोर्तब होणार आहे. बारावीनंतर नव्याने पदवीला प्रवेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांनाच राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणाचा पॅटर्न लागू असणार आहे. सध्या शिकत असलेल्यांना हा पॅटर्न लागू असणार नाही.

नवीन शैक्षणिक धोरणानुसार…

• – तीन वर्षाची पदवी आता चार वर्षांची होणार आणि त्यानंतर थेट ‘पीएचडी’ करता येईल.
• – विषय निवडीसाठी विद्यार्थ्यांना स्वातंत्र असणार असून एखाद्या अभ्यासक्रमाचा विद्यार्थी दुसरा विषय घेऊ शकतो.
• – एका वर्षानंतर सर्टिफिकेट मिळेल, दोन वर्षानंतर डिप्लोमाचे प्रमाणपत्र तर तीन वर्षानंतर पदवी प्रमाणपत्र मिळणार.
• – चार वर्षे झाल्यावर डिग्रजी विथ ऑनर्स किंवा डिग्री विथ रिसर्च मिळणार; ‘रिसर्च’ घेतले तरच ‘पीएचडी’ करता येईल.
• – पाच वर्षे पूर्ण केल्यावर पदव्युत्तर पदवी मिळेल आणि गॅप पडला तरीदेखील दोन-तीन वर्षांनी प्रवेश घेता येतो.
• – परीक्षेची सत्र पद्धती कायम असणार, पण ‘सीबीसीएस’ पॅटर्ननुसार टक्केवारी नव्हे ग्रेडेशन (स्कोअर क्रेडिट) पद्धती असणार.

 

‘पदवी’ पूर्ण करण्यासाठी ७ वर्षांची मुदत

सध्याच्या शैक्षणिक धोरणानुसार, तीन वर्षांची पदवी पूर्ण करण्यासाठी पाच वर्षांची कालमर्यादा ठरलेली आहे. पण, नवीन राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणानुसार पदवीचा अभ्यासक्रम पूर्ण करण्यासाठी सात वर्षांचा काळ विद्यार्थ्यांना देण्यात आला आहे. दरम्यान, ‘पीजी’ केलेल्या विद्यार्थ्यांना एक वर्षात बीएड करता येईल. तर पदवी घेतलेल्यांना दोन वर्षे तर बारावीनंतर बीएडसाठी चार वर्षे लागणार आहेत. नवीन धोरणात ‘डीएड’ नाही. प्राथमिक व माध्यमिक शिक्षक होण्यासाठी ‘बीएड’च करावे लागणार आहे. पण, विषय निवडताना कोणता शिक्षक व्हायचा, त्यावरून विषय घेता येणार आहेत.

---

खासगी शाळांतील शिक्षकांच्या सेवाज्येष्ठतेसाठी असलेल्या महाराष्ट्र खासगी शाळा (सेवेच्या शर्ती) नियमावली १९८१ मध्ये दुरुस्ती करून पदवीधर डीएड शिक्षकांचा समावेश आता क श्रेणीत केल्याचे राजपत्र प्रसिद्ध करण्यात आले आहे. त्यामुळे शैक्षणिक अर्हता वाढवूनही पदोन्नतीपासून दूर राहावे लागणाऱ्या डीएड शिक्षकांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.

महाराष्ट्र खासगी शाळा (सेवेच्या शर्ती) नियमावली १९८१ मधील नियम १२ अनुसूची ‘फ’मध्ये सेवा ज्येष्ठता व पदोन्नतीच्या अनुषंगाने मार्गदर्शक तत्त्वे दिलेली आहेत. माध्यमिक शाळेतील शिक्षकांची ज्येष्ठता प्रवर्गनिहाय दिली आहे. मात्र, डीएड शिक्षकांचा कोणत्याही प्रवर्गात समावेश करण्यात आलेला नव्हता. परिणामी डीएड शिक्षकांनी अगदी पदव्युत्तर पदवी संपादन केली, तरीही त्यांना सेवाज्येष्ठतेत डावलले जात होते.

 

त्यांना पर्यवेक्षक, उपमुख्याध्यापक व मुख्याध्यापक या पदावर पदोन्नती मिळत नव्हती. तो अन्याय दूर करण्यासाठी विविध संघटनांच्या माध्यमातून डीएड शिक्षकांनी शासनास जाग आणण्याचा प्रयत्न केला. अनेकांनी न्यायालयाचे दरवाजे ठोठावले. सर्वत्र नेमणूक दिनांकानुसार सेवाज्येष्ठता याद्या तयार करून त्यानुसार पदोन्नती दिली जाते. तशीच ती डीएड शिक्षकांनाही देण्यात यावी. अशी त्यांची आग्रही मागणी आहे.